Συλλογικό έργο
Ά έκδοση Δεκέμβριος 2016
Σελίδες 202
ISBN 978-960-537-224-8
Επιμέλεια Έκδοσης, πρόλογος, σημειώσεις
Δημήτρης Β. Προύσαλης
Συμμετέχουν
Β. Αισώπου, Μ. Απειρανθίτου, Δ. Γεωργιάδου, Α. Γεωργίτση, Α. Ζαφειράκη, Θ. Ίντας, Α. Καψωμενάκη, Φ. Κολιαράκη, Α. Κοντορούδα, Ε. Κούβαρη,
Α. Κουκουζέλη, Π. Παπαδοπούλου, Δ. Β. Προύσαλης, Σ. Σιμοπούλου,
Μ. Σιταροπούλου, Λ. Σουγιά, Β. Σταμπολάκη, Ι. Φώκου και Ε. Χατζάκη
Πρόλογος
Κάθε φορά που κυκλοφορεί ένα βιβλίο-συλλογή παραμυθιών μοιάζει σαν να ανοίγει ένα καινούργιο μονοπάτι περιδιάβασης και ανακαλυπτικής πορείας ανάμεσα από έναν κόσμο ανεξάντλητου ενδιαφέροντος και πολλαπλών αναγνώσεων και νοηματοδοτήσεων των υποθέσεων που κρύβει. Υποθέσεων-προφορικών σωμάτων που ξανακούστηκαν σε κάποιον τόπο κοντινό ή μακρινό, κάποτε στο γύρισμα του χρόνου του άχρονου από παραμυθάδες που συγκινήθηκαν από την πλοκή τους κι ανέλαβαν να κεράσουν τον περίγυρό τους ταξίδια πρωτόφαντα του νου. Η παρούσα συλλογή λαϊκών παραμυθιών και ανώνυμων ιστοριών από την ελληνική και παγκόσμια προφορική παράδοση χαρακτηρίζεται από μια ξεχωριστή πρωτοτυπία, σε επίπεδο εγχώριο αλλά και διεθνές.
Η κυκλοφορία πέρυσι το 2015, της συλλογής «Παραμύθια των Ευχών», και μάλιστα από τη σειρά «Του Κόσμου τα παραμύθια» των Εκδόσεων ΑΠΟΠΕΙΡΑ, αποτέλεσε μια ιδιαίτερη αρχή αφού ήταν η πρώτη φορά που μια ομάδα ανθρώπων, οι οποίοι κινούνται συστηματικά και με συνείδηση στα μονοπάτια της αφήγησης, δημοσίευσαν μια συλλογική δουλειά με άξονα αναφοράς το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Αφήγησης (World Storytelling Day), στις 20 Μαρτίου. Το υλικό που ακούστηκε τότε στα πλαίσια του μονοήμερου Μαραθωνίου Αφήγησης διοργανωμένου στα πλαίσια του 2ου Φεστιβάλ Αφήγησης «Αθήνα… μια πόλη παραμύθια» συγκεντρώθηκε και απάγκιασε στην προαναφερόμενη συλλογή. Το εν λόγω φεστιβάλ έδωσε τη σκυτάλη της συνέχειας στο 3ο Φεστιβάλ Αφήγησης, διάρκειας μιας εβδομάδας στο διάστημα 15-20 Μαρτίου 2016, αυτή τη φορά με ένα καινούργιο διεθνές θέμα, τις «Δυνατές Γυναίκες». Πρόκειται για ένα φεστιβάλ αφήγησης με ποικίλες δραστηριότητες που εμπνέεται από και αφιερώνεται στην Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης το οποίο συν-διοργανώνεται από τον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ), τη Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη», τον Πολιτιστικό-Εξωραϊστικό Σύλλογο Αγίου Γεωργίου Νηλείας «Ο Κένταυρος» και την ΠΗΛΙΟΝ ΟΡΟΣ, στοιχείο που επίσης αποτελεί μοναδικότητα αφού δεν καταγράφεται μέχρι σήμερα -από το 1990 που ξεκίνησε ως θεσμός ο συγκεκριμένος εορτασμός- η οργάνωση ανάλογου πολυήμερου εορτασμού από αυτοδιοικητικό φορέα, με το ιστορικό και πολιτιστικό βάρος της Αθήνας. Η εκδοτική συνέχεια για δεύτερη κατά σειρά χρονιά, έφερε στο προσκήνιο μια νέα θεμα-τική συλλογή, σε μια προσπάθεια πολλά υποσχόμενη που ευελπιστεί να χαράξει δρόμους ποιοτικά διακριτούς και αρχίζει να αφήνει τα δικά της ίχνη στην υπηρέτηση της προώθησης της προφορικής αφήγησης.
Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης: Το χρονικό ενός εορτασμού
Είναι γνωστό πως τα τελευταία 30 χρόνια η ανάδυση πολιτιστικών ζητημάτων, η όξυνση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και η συνθετότητα των κοινωνικών σχέσεων στη νέα εποχή δημιούργησε μια κινητικότητα επικέντρωσης γύρω από μια σειρά θεμάτων που ήρθαν στο προσκήνιο της προσοχής ενός πλατιού οικουμενικού κοινού. Άλλες φορές η επικέντρωση θέλησε να ενδυναμώσει μια ιδέα σημαντική στην κατεύθυνση της υπενθύμισης, και άλλες φορές να λειτουργήσει στη λογική μιας επαγρύπνησης, που θα συνέβαλε στην ευαισθητοποίηση ατόμων, κοινωνικών ομάδων και φορέων, και στην οικοδόμηση μιας διαφορετικής ποιοτικά συνείδησης που θα συνοδευόταν και με την τροποποίηση της συμπεριφοράς αλλά και γενικότερα τη στάση ζωής απέναντι στο προβαλλόμενο θέμα-πρόβλημα. Έτσι ανάμεσα στις ημέρες εθνικών εορτασμών με κοινωνικό, πολιτιστικό ή ιστορικό περιεχόμενο παρουσιάστηκαν ημερολογιακές σηματοδοτήσεις εντός του χρόνου όπως η «Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας», η «Ημέρα για τη Μείωση Φυσικών Καταστροφών», η «Ημέρα κατά του Ρατσισμού», η «Ημέρα για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία», η «Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία», η «Ημέρα για την Εξάλειψη του Αναλφαβητισμού», η «Ημέρα κατά της Παιδικής Εργασίας», η «Ημέρα κατά της Ερημοποίησης και της Ξηρασίας», η «Ημέρα Ψυχικής Υγείας», η «Ημέρα για τη Διατήρηση της Στιβάδας του Όζοντος», ημέρες με κοινωνικό ή οικολογικό προσανατολισμό, αλλά και άλλες που κινούνταν καθαρά στον χώρο του πολιτισμού όπως η «Ημέρα της Ποίησης», η «Ημέρα του Παιδικού Βιβλίου», η «Ημέρα του Θεάτρου», η «Ημέρα των Μουσείων», η «Ημέρα της Μουσικής», η «Ημέρα των Ξεναγών» και άλλες αναρίθ-μητες τέτοιες, ποικίλου περιεχομένου. Ανάμεσα σε όλες εκείνες τις «Ημέρες» παγκόσμιας θεσμοθέτησης οι οποίες επιχειρούν να προωθήσουν προβάλλοντας μια ιδέα, ξεχωριστή στη συνείδηση των παραμυθόφιλων αλλά και των σύγχρονων προφορικών ιστορητών, είναι η Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης, που εορτάζεται στις 20 Μαρτίου κάθε έτους.
Η Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης παρουσιάστηκε αρχικά στα 1991 ως μια Εθνική Ημέρα Εορτασμού και σε επιμέρους γεωγραφικές συνθήκες: Οι ρίζες της ακουμπούν στην Εθνική Ημέρα Αφήγησης της Σουηδίας εδώ και 25 περίπου χρόνια. Από αυτήν την Εθνική Ημέρα-ορόσημο ο σχετικός εορτασμός ξεκίνησε σταδιακά να αναζητά καινούργια περιβάλλοντα «νομιμοποίησης», προβολής, διάδοσης, διεύρυνσης, αναγνώρισης και διεθνούς αποδοχής. Σε ολόκληρη τη σκανδιναβική χώρα διοργανωνόταν στις 20 Μαρτίου, μια ανάλογη γιορτή με τον τίτλο «Alla berattares dag» (Η Ημέρα των Παραμυθάδων). Η παύση-σίγηση του Εθνικού Σουηδικού Δικτύου Αφήγησης, που επήλθε από εσωτερικές αδυναμίες και αντικειμενικές δυσκολίες, δεν πτόησε μεμονωμένους αφηγητές, οι οποίοι κατά περιοχές εξακολούθησαν πεισματικά να γιορτάζουν την Ημέρα των Παραμυθάδων.
Λίγα χρόνια αργότερα, στο Περθ της Δυτικής Αυστραλίας, το 1997, μια ένωση των εκεί τοπικών αφηγητών διοργάνωσε πενθήμερη εκδήλωση υπό τον τίτλο «Γιορτή των Ιστοριών» (Celebration of Stories). Κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης γιορτής η 20η Μαρτίου ορίστηκε ως «Διεθνής Ημέρα των Προφορικών Αφηγητών». Την ίδια περίοδο, στο Μεξικό και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής ήδη εορταζόταν, σχεδόν εκ παραλλήλου, η ίδια ημέρα του Μαρτίου ως «Εθνική Ημέρα των Παραμυθάδων».
Η εμφάνιση του Σκανδιναβικού Ιντερνετικού Δικτύου για την Αφήγηση «Ratatosk» το 2001, δέκα χρόνια μετά την καθιέρωση της Εθνικής Ημέρας Αφήγησης της Σουηδίας, γέννησε την ιδέα για την εξάπλωση του σχετικού εορτασμού σε διεθνές επίπεδο, ξεπερνώντας τα περιορισμένα όρια ενός εθνικού κράτους. Οι εκδηλώσεις έτσι πέρασαν το 2002 από τη Σουηδία στη Δανία, τη Νορβηγία, τη Φινλανδία και την Εσθονία δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό μια αλυσιδωτή αλληλοδιαδοχή αφηγη-ματικών γεγονότων, δράσεων και πρωτοβουλιών μικρού αρχικά αλλά σημαντικού για τη συνέχεια βεληνεκούς.
Το 2003 η ιδέα πέρασε τα όρια του Ατλαντικού Ωκεανού και έφτασε μέχρι τον Καναδά και τις ΗΠΑ και έγινε γνωστή διεθνώς ως «Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης» (World Storytelling Day-WSD).
Το 2004 η Γαλλία συμμετέχει επίσημα στον εορτασμό μέσα από την εθνικής εμβέλειας δράση «Διεθνής Ημέρα του Παραμυθιού» (Jour Mondial du Conte).
Ορόσημο για τη διεθνή διασπορά και επέκταση των αφηγηματικών εκδηλώσεων αποτελεί το 2005 όταν οι κοινού χαρακτήρα δράσεις φιλοξενήθηκαν και οργανώθηκαν σε περισσότερες από 25 χώρες σε πέντε ηπείρους. To 2007 οργανώνεται για πρώτη φορά ένα κονσέρτο αφήγησης στο Newfoundland του Καναδά, ενώ το 2008 η Ολλανδία μέσα από αντίστοιχους φορείς της αφήγησης οργανώνει μια στοχευμένη δράση στους χώρους της εκπαίδευσης μέσα από το πρόγραμμα «Vertellers in de Aanval» (Αφηγητές στην επίθεση) όπου τρεις χιλιάδες μαθητές γνώρισαν την έκπληξη να αντικρίσουν παραμυθάδες μέσα στις σχολικές τους αίθουσες με έναν πολύ πρωτότυπο τρόπο για να διαδοθούν προφορικά και μαζικά οι επιλεγμένες ιστορίες. Από τότε σημειώνεται μια ραγδαία αύξηση των διοργανωτών και του προφίλ-υπόστασής τους: Άλλοτε είναι φυσικά πρόσωπα-άτομα, άλλοτε σχετικοί φορείς, άλλοτε ανάλογα σωματεία, άλλοτε ενώσεις αφηγητών και κέντρα αφήγησης, ενώ τα τελευταία χρόνια εμπλέκονται και έτεροι οργανισμοί, με χαρακτήρα αυτοδιοικητικό, όπως πχ ο Δήμος της Αθήνας που συνεργάζεται με Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία, την «Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη». Η τελευταία κινείται συστηματικά στην υπεράσπιση, ανάδειξη, προώθηση και μελέτη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς διοργανώνοντας πολυήμερες εκδηλώσεις. Οι επετειακοί εορτασμοί πληθαίνουν σε αριθμό και ποιότητα ανά τον κόσμο και οι δράσεις για να τιμηθεί και να προβληθεί στο πλατύ κοινό η εν λόγω ημέρα διαμορφώνονται με μονοήμερη, ολιγοήμερη ή και πολυήμερη υπόσταση. Με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Αφήγησης γίνεται επ’ ευκαιρία και η προβολή της σημαντικότητας της Αφήγησης ως σχέση, εμπειρία και πρόταση πολιτισμού, αλλά και του έργου που επιτελούν οι κουβαλητές των ιστοριών.
Ανάμεσα στις χώρες που συμμετέχουν στις εκδηλώσεις της «Παγκόσμιας Ημέρας Αφήγησης» είναι από τον ευρωπαϊκό χώρο η Αυστρία, η Γερμανία, η Αγγλία, η Σκωτία, η Ιρλανδία, όλες οι σκανδιναβικές χώρες (Δανία, Σουηδία, Φινλανδία, Νορβηγία), τα κράτη της Ιβηρικής (Ισπανία, Πορτογαλία), η Ιταλία, η Γαλλία, η Κροατία, οι Κάτω Χώρες (Ολλανδία, Βέλγιο), η Ελβετία, η Τσεχία, η Λιθουανία, η Εσθονία και η Ελλάδα. Από την Ασία συμμετέχουν οι χώρες της Εγγύς Ανατολής (Λίβανος, Συρία, Ιορδανία, Ισραήλ), η Ινδία, η Κίνα, το Πακιστάν, η Μαλαισία, η Σιγκαπούρη, και η Κορέα. Από την αφρικανική ήπειρο παίρνουν μέρος η Αίγυπτος, η Γκάνα και η Νότιος Αφρική, ενώ από τον νέο κόσμο συμμετέχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς, και ορισμένα κράτη από τη Λατινική Αμερική (Μεξικό, Αργεντινή, Βραζιλία).
Η ανάγκη για τη δημιουργία, διασφάλιση και προβολή ενός ενιαίου άξονα-χαρακτήρα του εορτασμού, όπου αυτός υιοθετείται, καθώς και η διάθεση για τη μεγαλύτερη δυνατή συνεκτικότητα των προτεινόμενων εκδηλώσεων στη λογική του κοινού-οικουμενικού βηματισμού και συντονισμού, οδήγησε στην επιλογή της λειτουργίας των αφηγηματικών δραστηριοτήτων πάνω σε έναν κοινό θεματικό άξονα, με διαφορετικό περιεχόμενο κάθε χρόνο.
Έτσι μετά από ανοικτές διαδικασίες μέσω διαδικτυακών ψηφοφοριών, τα αφηγηματικά αφιερώματα που προτάθηκαν και υλοποιήθηκαν μέσα στην προηγούμενη δωδεκαετία ήταν με τα εξής θέματα:
2004-Πουλιά, 2005-Γεφύρια, 2006-Φεγγάρι, 2007-Ο περιπλανώμενος, 2008-Όνειρα, 2009-Γείτονες, 2010-Φως και Σκιά, 2011-Νερά, 2012-Δέντρα, 2013- Τύχη και Μοί-ρα, 2014-Τέρατα και Δράκοι, 2015-Ευχές, 2016-Δυνατές γυναίκες, ενώ για το αναδυόμενο και κοντινό μας 2017, κεντρικό θέμα αποτελούν οι Μεταμορφώσεις. Αναγνωρίσιμο σχετικό πρωτότυπο λογότυπο για την Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης που πια έχει γίνει σήμα καταταθέν του εορτασμού, σχεδίασε ο Σουηδός αφηγητήςMats Rehnman-μέλος της κίνησης Fabula Storytelling.
Η γυναίκα στον κόσμο
Κάποιος φιλόσοφος από τα μέρη της Ανατολής είχε διατυπώσει την άποψη του, με έναν τρόπο απόλυτα ποιητικό, λέγοντας πως «η γυναίκα είναι το μισό του ουρανού». Συνδημιουργός της ζωής και θεμελιώδης φορέας της, παρούσα και μπροστάρισσα στα μεγάλα περάσματα-στάδια μετάβασης σε ποικίλα επίπεδα ενέργειας καθώς και στα διαβατήρια έθιμα για την αλλαγή και τροποποίηση της συνειδητότητας αλλά επίσης και της ποιότητας ζωής σε ουσιαστικότερες βάσεις για την ίδια, την οικογένειά της και το ταίρι της στη γέννηση, την ενηλικίωση, τη διαιώνιση, την έξοδο, πάντα με άποψη και συμμετοχή βαρύνουσα. Αποτέλεσε την προσωποποίηση της ενέργειας στη φύση, βασική εκφραστής της γονιμοποιητικής δύναμης, με ιεροποιημένους ρόλους και ιδιότητες στους μαγικοθρησκευτικούς χώρους, ευνοήθηκε και ευλογήθηκε με τη δύναμη της αναπαραγωγής της ζωής αλλά και μια εσωτερική φιλοσοφημένη ματιά για την ουσία των επαφών και των σχέσεων. Παρούσα η γυναίκα στην ανατολή και τη δύση της ανθρώπινης πορείας για την νοηματοδότηση και την ολοκλήρωση των εμπειριών, βασικό στοιχείο μπολιάσματος της αρσενικής συνείδησης και πολύμορφης επιρροής της. Στυλοβάτης αλλά και συνειδητά ή ασυνείδητα υπονομευτής πολλές φο-ρές του ανθρώπινου ψυχισμού-μαζί με την αρσενική εκ του σύνεγγυς παρεμβολή-από την παιδική ηλικία του ανθρώπου. Ενσαρκώτρια παράλληλων πολλαπλών ρόλων και συμπυκνώτρια αντιθετικών ιδιοτήτων που κινούνται στην κόψη της ισορροπίας, χωρίς την ενέργειά της ο κόσμος θα ήταν σίγουρα λειψά διαφορετικός. Αντικείμενο ανθρωπολογικού ενδιαφέροντος μέσα από ανάλογες θεάσεις αλλά και επικέντρωσης της προσοχής λαογραφικά, ψυχολογικά, δραματουργικά, αλλά και ενδυματολογικά ή καταναλωτικά μέσα από διαφορετικές οπτικές, αναλύσεις, ιδέες, αντιλήψεις, σίγουρα η γυναίκα αποτέλεσε διαχρονικά πηγή αστείρευτης έμπνευσης για μια σειρά από τέχνες και μορφές έκφρασης του ανθρώπινου γένους. Η ίδια ως κουβαλήτρια της προφορικής παράδοσης αλλά και πρωταρχική φορέας της, με ανυπολόγιστη συμβολή στη δημιουργία, την μετάδοση, τον εμπλουτισμό και τη διάσωσή της στέκει σε μια περίοπτη θέση προσφοράς αλλά και παρουσίας στις δημιουργίες του προφορικού παραμυθιακού λόγου όχι μόνο ως αφηγήτρια αλλά κυρίως ως πρωταγωνίστρια στις πλοκές-υποθέσεις του συλλογικού φαντασιακού, σε όλες σχεδόν τις κατηγορίες των ιστοριών του Διεθνούς Καταλόγου Ταξινόμησης Παραμυθιών.
Η παρούσα αυλλογή
Οι δεκαοκτώ παραμυθιακές υποθέσεις και ανώνυμες λαϊκές ιστορίες που απαγκιάζουν στην παρούσα συλλογή δεν είναι τίποτε περισσότερο από την αντανάκλαση σε γραπτό επίπεδο της δημιουργικής μυθοπλασίας και αναδιηγητικής διεργασίας των συμμετεχόντων παραμυθάδων και παραμυθούδων. Παρουσιάστηκαν ως τιμητική συμβολή προφορικής εξιστόρησης στον Μαραθώνιο που αφιερώθηκε για την Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης στις 20 Μαρτίου 2016, στη διάρκεια του 3ου Φεστιβάλ Αφήγησης «Αθήνα…μια πόλη παραμύθια», μια αφηγηματική δραστηριότητα που κράτησε τέσσερις ώρες και καθήλωσε εκατοντάδες παραμυθόφιλου ακροατηρίου στο Πολιτιστικό Κέντρο ΜΕΛΙΝΑ του Δήμου Αθηναίων στο Θησείο. Το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Αφήγησης για το 2016, «Δυνατές γυναίκες», δημιούργησε μια πρωτοτυπία καθώς ο εντοπισμός του στοιχείου της γυναικείας δύναμης αναδύθηκε μέσα από την υποκειμενική προσέγγιση και εκτίμηση των ιστοριών, των αρχικών επιλογέων, στη συνέχεια αφηγητών και μετέπειτα καταγραφέων τους. Ο προσδιορισμός της έννοιας της δύναμης βρήκε διαφορετικές μορφές έκφρασης και ανέδειξε στοιχεία ιδιαιτερότητας. Η παρέμβαση με όρια στις αρχικές πηγές θεωρείται σχεδόν άτυπη υποχρέωση των κατοπινών αναδιηγητών των επιλεγμένων πλοκών, μέσα στη μακρά πορεία μετασχηματιστικής υπόστασης των υποθέσεων που κοινωνούνται εκ νέου σε καινούργια ιστορικά και αφηγηματικά περιβάλλοντα, εκεί που το «μια φορά κι έναν καιρό» του χτες γεφυρώνεται μέσα από τον ενδιάμεσο παραμυθά και συναντά το «εδώ και τώρα» της τρέχουσας κάθε φορά σύμβασης. Έχει ενδιαφέρον να δει κανείς το στοιχείο δύναμης που εντοπίζεται στις παρούσες ιστορίες αφού άλλοτε πρόκειται για τη θρησκευτική αλήθεια και πίστη, άλλοτε η αδερφική αφοσίωση και αγάπη, αλλού η πονηριά, αλλού η εξυπνάδα σε συνδυασμό με την αγάπη, αλλού η παραδοχή του συναισθήματος της ήττας. Άλλοτε είναι η αποδοχή στην επιλογή της ταυτότητας, το ψυχικό σθένος, η αποφασιστικότητα σε συνδυασμό με την εξυπνάδα και την ηθική στάση, η αποφασιστικότητα σε συνδυασμό με το ρίσκο και την επιμονή, η αποφασιστικότητα της δύναμης. Άλλοτε πάλι είναι η ηθική ακεραιότητα και τιμή, αλλού η καλοσύνη σε συνδυασμό με το θετικό πνεύμα και την αποδοχή όλων, άλλοτε η υπομονή και αντοχή, η υπομονή σε συνδυασμό με την αγάπη, η αγάπη σε συνδυασμό με την αφοσίωση, αλλού η πείρα της ζωής, ενώ παρούσες είναι ως μορφές δύναμης της γυναίκας και η καπατσοσύνη καθώς και η πρόκληση της σαγήνης που γεννά το πάθος για την απόκτησή της-κυριαρχία πάνω σε αυτήν, από το άλλο φύλο. Σε όλες τις περι-πτώσεις η ηρωίδα κατορθώνει να ξεπεράσει τις όποιες υφέρπουσες δυσκολίες, που ελλοχεύουν επικίνδυνα, και να κερδίσει την αναγνώριση, την επιτυχία, την αποδοχή, τη δικαίωση ή την ολοκλήρωση μέσα από την ποικιλόμορφη καταξίωσή της.
Τα ευρισκόμενα παραμύθια προέρχονται όλα από τις ανώνυμες προφορικές παραδόσεις του κόσμου και χωρίζονται σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες: Έξι από αυτά ανήκουν στην ομάδα των «Μαγικών παραμυθιών» (ATU 300-749) (Το θεριό και η δυνατή κόρη, Οι δώδεκα μήνες, Η βασιλοπούλα με τη βαριά τη μοίρα, Ο Καημός, Οι εννιά αγριόκυκνοι και η ωραία Ελένη, Του βασιλιά η κόρη έγινε παλικάρι). Πέντε από αυτά εκπροσωπούν την κατηγορία των «Ρεαλιστικών-Νοβελιστικών ιστοριών» (ATU 850-999) (Η Μυλωνού, Γυναίκα από ξύλο, Η ψαροπούλα, Ο λαουτιέρης, Θό-δωρος ήρθα-Θοδώρα φεύγω!), δύο καθρεφτίζουν παραμυθιακούς τύπους από την κατηγορία των «Ευτράπελων-Ανεκδοτολογικών ιστοριών» (ATU 1200-1999) (Η Χαλιλά και ο τοκογλύφος, Η έξυπνη Γκρέτα) και τέσσερις παραμένουν αταυτοποίητες-μη συμβατές με κάποιον αναγνωρισμένο παραμυθιακό τύπο-υποθέσεις παρόλο που συναντώνται συχνά στις προφορικές παραδόσεις των περιοχών προέλευσής τους (Η γόησσα της Ανατολής, Αρριγκάτο, Το στοίχημα, Η γυναίκα λεοπάρδαλη) ενώ μία ενδεχομένως-λόγω του ύφους και του περιεχομένου της- να ανήκει στις λαϊκές παραδόσεις (Η κυρά Κατερίνα και ο Διάβολος). Δεκατρία παραμύθια ταξινομούνται με γνωστές στους παραμυθολόγους παραμυθιακές πλοκές και αντανακλούν τυπολογημένες υποθέσεις του Διεθνούς καταλόγου, και στα περισσότερα παραμύθια υπάρχει μια συνοδεία εισαγωγικού που επιτρέπει και προετοιμάζει μια ομαλή σύνδεση-πέρασμα στη ροή της ιστορίας που επέρχεται.
Οι τόποι προέλευσης-καταγωγής των ιστοριών εκτείνονται σε μεγάλο μέρος του ελληνόφωνου χώρου (Ζάκυνθος, Νάξος, Κρήτη, Κύθνος, Σάμος, Σκιάθος, Φάρασα Καππαδοκίας, Κοτύωρα Πόντου, Ανατολική Θράκη) ενώ παρούσες είναι μυθοπλασίες από τον αραβικό κόσμο (Συρία, Παλαιστίνη, Σαουδική Αραβία) την Περσία την Ιαπωνία καθώς και ευρωπαϊκούς τόπους (Ιρλανδία, Γερμανία, Ρωσία) αλλά και την Λιβερία.
Πρόθεση όλων των εμπλεκόμενων αφηγητών-συγγραφέων είναι να συμβάλλουν στην προώθηση της ιδέας της παραμυθιακής αφήγησης μέσα από τον εμπλουτισμό και τη γλωσσική μετάπλαση επιλεγμένων ιστοριών-ανά σύμβαση-που καθορίζονται από τις ανάγκες της προφορικής αφήγησης φέρνοντας στο φως νέες υποθέσεις και παράλληλα θίγοντας και παρουσιάζοντας νέες θεματικές με επίκεντρο τον άνθρωπο, τις συμπεριφορές και τις σχέσεις του.
Το βιβλίο της συλλογής «Δυνατές Γυναίκες» συμπληρώνεται από ενδιαφέρουσες και αποκαλυπτικές για τις ίδιες τις ιστορίες σημειώσεις, οι οποίες ανασύρουν και φέρνουν στην επιφάνεια τον κρυμμένο και πολλές φορές άγνωστο κόσμο σχέσεων, πληροφοριών, πολιτισμών, διαδρομών, που φωλιάζει κάτω από λόγια πολυταξιδεμένα. Ιδιαίτερες ευχαριστίες σε όλους τους συνταξιδευτές της έκδοσης και στην Εμμανουέλλα Κατρινάκη για την πολύτιμη βοήθεια όπου χρειάστηκε. Παρόντα είναι και τα βιογραφικά των συμμετεχόντων που φανερώνουν τον ιδιαίτερο χώρο προέλευσης των ενδιάμεσων αναδιηγητών-παραμυθάδων και κατ’ ανάγκη συγγραφέων που κινούνται από την ίδια αγάπη και ενδιαφέρον, τα λαϊκά παραμύθια και η αφήγησή τους.
Αθήνα, Δεκέμβριος 2016
Δημήτρης Β. Προύσαλης
Δάσκαλος, αφηγητής και μελετητής λαϊκών παραμυθιών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου